Yardımcı Teknoloji

Yardımcı Teknoloji, fiziksel veya zihinsel yetersizliklerin yerine geçmek ya da bu fonksiyonları iyileştirmek amacıyla kullanılan ürünleri tanımlar. YT, kağıt/kalem sabitleyici gibi düşük teknoloji (low tech) ürünler ile ses sentezleyici, braille okuyucu ve single switch tarayıcı gibi yüksek teknoloji (high tech) ürünleri içerir. Tekerlekli sandalye, ortam kontrolü veya uyarlanmış bir kaşık bile destekleyici aletler olarak birer YT konusudur.

Bilişim Çözüm Gurupları
1. Fiziksel Engeller
• Görme Engelliler: Az Görenler ve Körler

- Örnek Çözümler: Ekran büyüteçleri, ekran okuyucuları, sesli uyarı sistemleri, braille klavye ve yazıcı, OCR

• İşitme Engelliler: Az İşitenler ve Sağırlar

- Örnek Çözümler:Kulak içi işitme cihazları, görsel ve fiziksel uyarıcılar, ses tanıma yazılımları

• Konuşma Engelliler:

- Örnek Çözümler: Dijital ve Sentez cihazlar (kayıtlı ses ve yapay ses üreten), yazıdan seslendirme (TTS)

• Hareket Engelliler: Sınırlı Hareket, Hareket Bozukluğu ve Uzuv Eksikliği

- Örnek Çözümler: Switch ve Tarama çözümleri, ses, kafa, ayak, ağız ve gözle kontrol, ortam kontrolü

2. Bilişsel Engeller
• Fonksiyonel: Down Sendromu, Otizm, Disleksi, hafıza ve öğrenme güçlükleri, dikkat eksikliği….

- Örnek Çözümler: Sembollerle İletişim, hatırlatıcılar, sesli kitaplar, dijital asistan

• Klinik: Medikal uygulama gerektiren engellerdir.

Switch ve Tarama nedir? Bilgisayarı kullanmak için standart arabirim fare ve klavye’dir. Eğer fiziksel olarak klavye ve fareyi kullanmakta zorluk çekiyor ya da hiç kullanamıyorsanız, switch/tarama yapan bir düzene ihtiyacınız vardır. Bu düzenekler, ekrandaki seçenekleri tarar ve size seçme şansı verir. Bilgi girişi için ekran üstü taranabilir klavyelere sahiptir. HAYDi:Switch çözüm ailesi bu düzeneği sunar.

Tarama Nasıl Çalışır? Switch, değişik tipleri ve özellikleri bulunan küçük bir anahtarlama aletidir. Bu alet parmak, baş veya vücudumuzun hareket edebilen her hangi bir parçasına uygun olarak tasarlanmıştır.

Bu alete bastığınız anda ekrandaki nesneleri tarama işlemi başlar. Seçmek istediğiniz nesneye sıra geldiğinde switch’e tekrar basarak seçiminizi yaparsınız. Fare ya da klavye ile yapacağınız işlem, switch kullanılarak gerçekleşmiş olur.

Tarama, ekrana gelen menü seçeneklerinin veya o ekranda yapılabilecek tüm işlemlerin bir düzen içinde seçilmesi demektir. Bir başka deyişle bilgisayar size, o anda kullanılan programa uygun olan seçenekleri siz switch’e basıncaya kadar sırayla tarar.

Satır/Sütun Tarama (Row/Colon Scanning) En yaygın tarama yöntemi satır/sütun taramadır. Satır taranırken switch’e basarsınız ve sütunlar taranmaya başlar. Sütunda istediniz hücreye gelindiğinde tekrar switch’e basarak istediğiniz işlemi gerçekleştirirsiniz.

Örneğin, kullandığınız program bir editör ise seçtiğiniz harf imleçin olduğu yere basılır.

AAC (Alternative Augmentative Communication) nedir? Konuşma yetileri zedelenmiş veya hiç gelişememiş bireylerin kendilerini ifade ve dış dünya ile iletişimleri yüksek çoğunlukla beden dili, baş/göz hareketleri, fiziksel engelleri yoksa işaret dili (sağır dilsiz alfabesi), yazı veya iletişim panoları aracılığıyla gerçekleşmektedir. YT’nin tüm bu yollara alternatif veya destekleyici olarak geliştirdiği ürün yelpazesi AAC grubu olarak adlandırılır. AAC ürünleri her yaş ve durumdaki konuşamamaya dayalı iletişim engellerini ortadan kaldırmayı hedefler.AAC ürünleri de kendi içlerinde 2 ana gruba ayrılırlar : Digitized ve Sythesized.

Digitized AAC ürünleri : İletişim mesajlarının sesle kaydedildiği, değiştirilebildiği, silinebildiği elektronik cihazlardır. Bu cihazlar mesaj kayıt süresi, mesaj sayısı, boyut, ağırlık ve kulanım alanı olarak çeşitlidir. Konuşma engeline ek olarak bireyde bulunabilecek motor engeller, görme engeli ve çeşitli karma engeller için de ürünlerin efektif kullanımı sağlayacak ek teknolojileri destekler ve/veya içlerinde barındırırlar.

Sythesized AAC ürünleri: Digitized ürünlerin özelliklerine ek olarak, bu grup ürünlerde konuşma sentezleyici yazılımlar bulunur. Konuşma sentezleyici yazılım, cihaza yazilan tüm mesajların anında insan sesine çevrilmesini sağlar. Digitized ürünlere göre çok daha kompleks teknolojik yapıya sahip ürünler, kapasite, kullanım özellikleri, kullanım alanları, boyut, ağırlık vs olarak geniş bir yelpazeye sahiptirler.

HAYDi:Switch Lite yazılımı sadece digitized, Pro yazılımı ise hem digitized hem de synthesized özelliğine sahiptir.

Erişilebilirlik nedir ve hangi işletim sistemleri destekliyor? Erişilebilirlik bilişim sistemlerinde de kullanılan bir terimdir ve engellilere bilgisayarı kullanabilmeleri için çeşitli seçenekler sunar. Günümüzde Windows, Apple – Macintosh ve Linux gibi yaygın olarak kullanılan tüm işletim sistemlerinde, erişilebilirlik hizmetleri ücretsiz olarak verilmektedir.

Büyüteç, Yapışkan Tuşlar, Fare Tuşları, Yüksek Karşıtlık, Ekran Klavyesi, Ekran Okuyucu, Ses Tanıma, Görsel ve Sesli Geri Bildirim en yaygın olan erişilebilirlik hizmetleridir.